Дар замони Поповская дар кӯча шаҳрвандони сарватманд хона месохтанд: қасрҳои таърихӣ тақрибан аз Ленини муосир (собиқ Барановская) сар мешаванд. Аввалин хонаи истиқоматии боқи монда – Душечкинҳо, ки бародарон Алексей, Михаил ва Ион барои сохтмони роҳи оҳани Амур ва сипас барои мактаби Пушкин ва биржаи меҳнат ба маъмурият супурдаанд.

Дар омади гап, дар кунҷи Калинин-Ленин онҳо мехостанд «Оби тозаи дурахшон» – баландтарин биноҳои осмонбӯс дар Шарқи Дурро бунёд кунанд.

Ҳангоми ба Муравёв-Амурский боло рафтан, дар тарафи тоқ, иморати таърихӣ аз хишти сурхи хос сохта шуда мавҷуд аст, ки дар рӯйи он лавҳаи ёдгорӣ гузошта шудааст. Дар он оиди дар деворҳои он дар азоб будани садҳо муборизачиён барои ҳокимияти Шӯравӣ дар давраи Ҷанги гражданӣ, гуфта мешавад. Аммо, на ҳама муаррихони маҳаллӣ бо ин розӣ ҳастанд ва мегӯянд, ки дар ин бино атаман Калмиков ва зердастонаш пурсишҳо мегузаронданд, аммо онҳоро дар кӯчаи Знаменшиков мепарронданд.

Тарафи муқобили кӯча аз Булвари Уссурий то Муравёв-Амурский як иморати дуошёнаи зебо барқароршуда ҷолиб аст. Ин хонаи истиқоматии Семён Таболов ва Александр Битаров мебошад. Онҳо онро дар ибтидои асри XX аз соҳиби маъруфи Хабаровск Иосиф Гржибовский (дар омади гап, инчунин корманди полис низ буданд), ки дар меҳмонхонаи ӯ кор мекарданд, харидорӣ кардаанд.

Таболов ва Битаров тасмим гирифтанд, ки дар ҷои нав инчунин бо тиҷорати меҳмонхонаҳо машғул хоҳанд шуд, «Гранд Отел» -ро бо театри тобистонаи эстрадии «Элдорадо» кушоданд.

Мо Муравёв-Амурскийро убур карда, ба таърих ғарқ мешавем. Дар ин ҷо аввалин чизе, ки чашмро ба худ ҷалб мекунад, манзил ва хонаи истиқоматии Григорий Пирский мебошад. Ин духтур, сардори беморхонаи Хабаровск мебошад. Дар соли 1928 хонаҳоро кашида гирифтанд ва сокинони шаҳр дар онҳо ҷойгир шуданд. Аз солҳои 70-уми асри ХХ, дар онҳо фондҳои Китобхонаи Давлатии Илмии Шарқи Дур ҷойгир шуда буданд.

Каме ба Булвари Амурский наздиктар, боз як иморати таърихӣ мавҷуд аст: хонаи истиқоматии суратгири маъруф Эмил Нино дар Хабаровски пеш аз инқилоб. Ҷолиби диққат аст, ки пас аз инқилоб ва мунисипализатсияи моликият, писари ӯ Алексей дар Хабаровск монд ва барои ин хеле гарон зарар дид: соли 1942 ӯро ҳабс карданд ва парронданд.

Дар тарафи муқобил — бинои дар солҳои 30-юм сохташуда вуҷуд дорад, ки дар он ҷо редактсияи рӯзномаи «Ситораи Уқёнуси Ором» солҳои зиёд ҷойгир буд ва дар он ҷо нависандаи бачагон Аркадий Гайдар кор мекард.

Дар баландӣ ба Серишев як меҳмонхонаи қароргоҳи Округи ҳарбии шаркй мавҷуд аст. Дар тобистон, он амалан ноаён аст, зеро бино каме «пинҳон» аст, аз ин рӯ, кам одамон дар бораи мавҷудияти он огоҳанд. Ҷолиби диққат аст, ки ин бино дар ибтидо барои эҳтиёҷоти кафедраи ҳарбӣ ва маҳз ҳамчун меҳмонхона сохта шудааст. Дар наздикии он як бинои дигари низомӣ ҷойгир аст, аммо давраи сохтмони пештара — 1910 сол мебошад. Ин раёсати муҳандисӣғноҳиявии Округи ҳарбии Амур аст, ки замоне дар он чунин пешвоёни маъруф, аз қабили Бон-Бруевич, Карбишев ва дигарон хизмат мекарданд.

Умуман, бисёр биноҳо дар ноҳия ба низомиён тааллуқ доштанд ва худи он маконро Кӯҳи ҳарбӣ меномиданд. Яке аз биноҳои барҷастаи «кӯҳ» аз рӯи ҳуқуқ «хонаи генералӣ» дар чорроҳаи Серишев ва Калинин ҳисобида мешавад.

Дар муқобил ва дар поёнтар аз бинои қаблии Калисои Новоапостолский, ки онро ҳукумати Хабаровск соли 2019 харида, ба театри лӯхтаки минтақавӣ гузарондааст, ҷойгир мебошад. Бино бо намуди меъмории худ касро ҷалб мекунад ва чи тавр хизматчиёни Мелпомен дар он маскан гирифта буданд, бояд баҳо дод.

Калинин бо буриш бо хатти Зеленоборский дар ноҳияи Кӯҳи Казак, ки дар он ҷо якчанд биноҳо ҷойгиранд, ба итмом мерасад, ки онҳо замоне ба савдогари машҳури чинӣ Тифонтай тааллуқ дошт ва ӯ шаҳрвандии Русияро қабул карда буд.

Калинин, сурат. Аз манбаъҳои кушод.