Намуд ба кӯчаи Дончук. Муаллифи суратхо: Алексей Сахно.

Проект реализуется при поддержке Фонда президентских грантов

Кӯчаи Дончук ба номи Қаҳрамони ИҶШС, иштирокчии Ҷанги Бузурги Ватанӣ — Василий Иванович Дончук гузошта шудааст.

Ду намунаи имлои насаб мавҷуд аст: Дончук — ин тавр одатан дар ҳуҷҷатҳои расмӣ ва Данчук — маҳз дар харитаҳои гугл ва ҷустҷӯи суроға навишта мешаванд. Аммо, аксар далелҳо мегӯянд, ки дурусташ Дончук мебошад. Ҳуҷҷате мавҷуд аст, ки дар он хешовандонаш дар «ариза» оиди насаби онҳоро ҳамчун Дончук ишора кардан, хоҳиш намудаанд. Ва дар рӯйхати мукофотҳо низ насаби қаҳрамон тавассути О навишта шудааст.

Василий Иванович соли 1910 дар Киев дар оилаи деҳқон ба дунё омадааст, ки дар гимназияи якуми Киев ҳамчун посбон ва дуредгари кор мекадаст. Вақте ки Василий 10-сола шуд, падари ӯ вафот кард ва модараш маҷбур шуд, ки се фарзандашро ба воя расонад. Василий, бародари калонӣ Владимир ва хоҳараш Надежда вақти зиёдеро дар кӯча мегузарониданд, садақа мепурсиданд, бо кӯдакони бесарпаноҳ тамос мегирифтанд ва дар тӯли панҷ сол дар ятимхона, ки дар монастири Покровсикй ҷойгир буд, зиндагӣ карданд. Дар он ҷо Вася ба роҳи ислоҳшавӣ даромад: ӯ пионер шуд, ба комсомол дохил шуд.

Пас аз мактаб Василий Дончук омӯзишгоҳи фабрикаю-заводиро хатм кард ва соли 1930 бо билети комсомолӣ ба ҳайси токар ба заводи тракторсозии Сталинград рафт ва дар он ҷо зуд устои тсех шуд.

Аммо Василий мехост ба осмонро орзу мекард. Аввал, ӯ дар аэроклуб таҳсил кард, сипас мактаби низомии лётчикҳои баҳриро дар қаламрави вилояти Краснодар хатм карда, пас аз он барои хизмат ба округи ҳарбии Москва рафт ва дар он ҷо зуд то мақоми сардори қисми парвоз расид, ҳам кор ва ҳам вазифаи инструктори аэроклубро Осоавиахимро иҷро мекард.

Боре дар майдони теннис дар боғи Хонаи марказии Артиши Сурх, ӯ як духтаракро ба теннисбозӣ даъват кард. Ҳамин тавр, ӯ бо ҳамсари ояндаи худ Лариса Филипповна вохӯрд ва бо ҳамроҳи ӯ ба Шарқи Дур рафт. Онҳо соҳиби духтар бо номи Наталя шуданд.

Дар Хабаровск Дончук лётчики гражданӣ шуд, аз соли 1935 ба ҳайси роҳбари қисми парвоз ва лётчик — инструктор дар аэроклуб кор кард ва соли 1936 ба ҳайси лётчик ба Камчатка рафт.

Соли 1937, вақте ки ташшануҷ дар Манчурия дар ҷануби Шарқи Дур афзоиш ёфт, Дончукро аз роҳҳои шимолӣ хориҷ намуда, ба артиш даъват карданд. Ва соли оянда, ӯ дар ҷангҳои назди кӯли Ҳасан ширкат варзид. Аммо танҳо як парвози ҷангиро дар ҳавопаймои MP-1 бис бо як «супориши махсус аз фармондеҳии Флоти Уқёнуси Ором» –ро иҷро намуд ва барои ин ҷоиза гирифт, ки онро барои хариди мотосикли нав сарф кард.

Ба Камчатка баргашта, Василий Дончук ба таври ғайримунтазир аз вазифааш то авиатехник паст шуд ва сипас дар парвандаи ҷиноӣ тибқи моддаи 58 («Хиёнат ба Ватан») айбдор шуд. 30 декабри соли 1938, Дончук ҳабс карда шуд ва пас аз 7 моҳ ӯро маҳкум карданд. Аммо пас парвандаро қатъ намуданд, лётчикро озод карданд ва Донук ба осомн бармегардад.

Пас аз ин ҳодиса, Дончук авиаотрядро дар назди идораи лагерҳои сохтмони роҳи оҳани «БАМпроект» сарварӣ мекунад. Шояд бо чунин роҳи ваҳшиёна «чекистҳо» ӯро танҳо ба кор ҷалб карданд. Дончук ба таҳқиқи роҳи ояндаи магистрали Байкалу-Амур машғул буд.

Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ Василий Дончук. Сурат: Китоби хотираи Украина.

Вақте ки ҷанг оғоз ёфт, Дончук хоҳиш кард, ки ба фронт равад, аммо ӯро қариб то охири сол раҳо намекарданд. Ва танҳо дар моҳи ноябр, ӯ дар ҳавопаймои хурди худ П-2, ҳамроҳ бо бормеханик Владимир Лосев, ба дарозтарин фронт — Карелия бо ихтёри худ равона шуд.

Лётчикҳои ҷангӣ фавран навкоронро ба тарафи худ қабул карданд: дар гузаштаи худ таҷрибаи бойи парвозро дар Шарқи Дур ва Заполяре дошта, бачаҳо дар ҳавопаймоҳои худ парвоз карданд. Дончук инчунин вазифаҳои душвортарини ҷангиро ба ӯҳда дошт: ӯ аз болои хатти фронт парвоз карда, ба партизанҳо лавозимоти ҷангӣ мерасонд ва захмдорон ва гузоришҳои ҳарбиро дастрас мекард ва инчунин ба ақибгоҳи душман расонидани гурӯҳҳои разведка ва диверсиониро таъмин мекард. Вақте ки ба лётчик ин кам менамуд, вай тасмим гирифт, ки ба самолёти почтаю-бағоҷии худ бомбаҳоро васл кунад ва ба ин васила онро ба бомбгузори сабук табдил диҳад. Ҳамин тавр онҳо то моҳи майи соли 1942 дар «почтавикҳо» бомбаборон мекарданд.

Аммо Дончук мехост ба авиатсияи калон роҳ ёбад ва дар ниҳоят ба мақсади худ расид: пас аз бозомӯзӣ ӯро ба бомбгузори Дуглас А-20 «Бостон» шинонданд. Дар моҳи ноябри соли 1943 ӯро фармондеҳи эскадрони полки бомбаандози наздик таъин намуданд ва моҳи апрели соли 1944, вақте ки Фронти Карелия ба амалиёти қатъии ҳамла шурӯъ кард, Василий Иванович фармондеҳи эскадриляи алоҳидаи 108-ум таъин шуд.

Барои иҷрои бомуваффақияти вазифаҳо ӯ ба унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ пешниҳод карда шуд, аммо 11 рӯз пеш аз баровардани Фармони дахлдор, экипажи ӯ аз хати фронт барнагашт.

7 майи соли 1965 ба кӯчаи Штурманская дар ноҳияи Железнодорожний Хабаровск номи Василий Дончук дода шуд. Номи ӯ инчунин дар мактаби дар наздики ҷойгиршудаи Мактаби наздиктарини №41 низ ба номи ӯ гузошта шудааст ва дар бинои клуби парвозҳои Хабаровск лавҳаи ёдгорӣ гузошта шудааст, ки дар он Василий Дончук шогирди ӯ буд.

Кӯчаи Дончук дар Харитаи Google

Галереяи "Садои кӯчаҳо"