Donchuk koʻchasi

Donchuk koʻchasining koʻrinishi. Surat: Aleksey Saxno.

Khabarovsk

Donchuk koʻchasiga SSSR Qahramoni, Buyuk Vatan urushi qatnashchisi — Vasiliy Ivanovich Donchuk nomi berilgan.

Familiya imlosining ikkita varianti mavjud: Donchuk — bu odatda rasmiy hujjatlarda, Danchuk esa — google xaritalarida va manzil taxtachalariga yoziladi. Biroq, aksariyat faktlar Donchukning toʻgʻri ekanligini koʻrsatadi. Qarindoshlari oʻz familiyalarini Donchuk deb koʻrsatishlari haqida “iltimosnoma” mavjud. Mukofot roʻyxatlarida ham qahramonning familiyasi O bilan yozilgan.

Vasiliy Ivanovich 1910-yilda Kiyevda Birinchi Kiyev gimnaziyasida binolar nazoratchisi va duradgor boʻlib ishlagan dehqon oilasida tugʻilgan. Vasiliy 10 yoshligida uning otasi vafot etgan va onasi uch bolasini boqish uchun koʻp mehnat qilishga majbur boʻlgan. Vasiliy, akasi Vladimir va singlisi Nadejda koʻp vaqtni koʻchada oʻtkazdilar, tilanchilik qildilar, qarovsiz bolalar bilan birga yurib, natijada besh yil davomida Pokrovskiy monastirida joylashgan bolalar uyida boʻlishdi. U yerda Vasya toʻgʻri yoʻlga qaytdi: pioner boʻldi, komsomolga qoʻshildi.

Maktabdan keyin Vasiliy Donchuk zavod maktabini tugatdi va 1930-yilda komsomol chiptasi bilan Stalingrad traktor zavodiga tokar sifatida bordi va u yerda tezda sex ustasiga aylandi.

Ammo Vasiliy osmonga koʻtarilishni xohlardi. Dastlab u aeroklubda oʻqidi va keyinchalik Krasnodar oʻlkasidagi harbiy-dengiz uchuvchilarining harbiy maktabini tugatdi, soʻng uMoskva harbiy okrugiga xizmat qilish uchun ketdi va tezda parvoz boʻlimi boshligʻi lavozimiga koʻtarildi. Shu bilan birga Osoaviaxim aeroklubida oʻqituvchi boʻlib ham ishlagan.

Bir kuni Qizil Armiya Markaziy Uyi parkidagi tennis kortida bir qizga tennis oʻynashni taklif qilgan. Shunday qilib, u kelajakdagi rafiqasi Larisa Filippovna bilan uchrashdi, ular birga Uzoq Sharqqa ketishdi. Ularning Natalya ismli qizi dunyoga keldi.

Xabarovskda Donchuk fuqarolik uchuvchisi boʻldi, 1935-yildan uchish boʻlimi boshligʻi va aeroklubda instruktor uchuvchi boʻlib ishladi va 1936-yilda uchuvchi sifatida Kamchatkaga bordi.

1937-yilda, Uzoq Sharqning janubidagi Manjuriyada ziddiyat kuchayganida, Donchuk shimoliy trassalardan olib tashlangan va armiyaga chaqirilgan. Keyingi yili Xasan koʻli yaqinidagi janglarda qatnashgan. Toʻgʻri, u MP-1 bis samolyotida “Tinch okeani floti qoʻmondonligining maxsus topshirigʻi” bilan faqat bitta jangovar uchishni amalga oshirishga muvaffaq boʻlgan, ammo buning uchun mukofot puliga ega boʻlgan va bu pulni yangi mototsikl sotib olishga sarflagan.

Kamchatkaga qaytib, Vasiliy Donchuk kutilmaganda aviatexnik darajasiga tushirilgan, soʻngra oʻsha yillarda ommabop boʻlgan 58-modda (“Vatanga xiyonat”) bilan qoʻzgʻatilgan jinoyat ishi boʻyicha sudlanuvchiga aylangan. 1938-yil 30-dekabrda Donchuk hibsga olingan va 7 oydan keyin sudlangan. Ammo keyinchalik ish toʻxtatildi, uchuvchi qoʻyib yuborildi va Donchuk osmonga qaytdi.

Ushbu voqeadan soʻng Donchuk “BAMproekt” temir yoʻl qurilish lagerlarini boshqarmasi tarkibidagi aviaotryadni boshqargan. Ehtimol, shunday dahshatli tarzda “chekistlar” uni shunchaki ishlashga jalb qilishgan. Donchuk Baykal-Amur magistral yoʻlining kelajakdagi yoʻnalishi razvedkasi bilan shugʻullangan.

Sovet Ittifoqi Qahramoni Vasiliy Donchuk. Surat: Ukraina xotirasi kitobi.

Urush boshlanganda Donchuk frontga borishni iltimos qilgan, ammo deyarli yil oxirigacha ozod qilinmagan. Va faqat noyabr oyida oʻzining kichik P-2 samolyotida bortmexanigi Vladimir Losev bilan birgalikda eng uzun masofaga choʻzilgan Kareliya frontiga koʻngillilar safida ketishgan.

Jangovar uchuvchilar darhol yangi kelganlarni oʻzlarining qatoriga qoʻshishgan: yigitlar oʻzlarining samolyotlarida uchib kelishgan, ularning ortlarida Uzoq Sharq va Qutb ortidagi parvozning boy tajribasi bor edi. Donchuk eng qiyin jangovar topshiriqlarni ham oʻz zimmasiga oldi: partizanlarga oʻq-dorilar yetkazish, yaradorlar va harbiy hisobotlarni olib chiqish, shuningdek, razvedka va sabotaj guruhlarini dushman orqasiga yetkazib berishni taʻminladi. Uchuvchi uchun bu yetarli emasday tuyulganda, u oʻzining pochta va yuk samolyotiga bomba biriktirishga qaror qildi va shu bilan uning samolyoti yengil bombardimonchiga aylandi. Shunday qilib, ular 1942-yil maygacha “pochta samolyotlarida” bombardimon qildilar.

Ammo Donchuk katta aviatsiyaga qoʻshilishni xohladi va oxiri maqsadiga erishdi: qayta tayyorlashdan soʻng u Duglas A-20 Boston bombardimonchisiga oʻtkazildi. 1943-yil noyabrda qisqa masofaga bombardimonchilar polkining komandiri etib tayinlandi va 1944-yil aprel oyida Kareliya fronti hal qiluvchi hujum operatsiyasiga tayyorgarlik koʻrishni boshlaganda Vasiliy Ivanovich 108-alohida razvedka eskadrilyasi qoʻmondoni etib tayinlandi.

Vazifalarni muvaffaqiyatli bajargani uchun u Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoniga nomzod boʻlgan, ammo tegishli farmon chiqarilishidan 11 kun oldin uning ekipaji front oldingi safidan qaytmagan.

1965-yil 7-mayda Xabarovskning Jeleznodorojniy tumanidagi Shturmanskaya koʻchasiga Vasiliy Donchuk nomi berildi. Yaqin atrofdagi 41-sonli maktab ham uning nomi bilan atalgan va Xabarovskdagi aeroklub binosiga yodgorlik lavhasi oʻrnatilgan boʻlib, unda Vasiliy Donchuk shu maktabda tarbiyalangani yozilgan.