Shelest koʻchasi

Shelest koʻchasining koʻrinishi. Rasm: Aleksey Saxno.

Khabarovsk

28.02.2021

Проект реализуется при поддержке Фонда президентских грантов

Xabarovskda, Nekrasova, Serisheva va Stansionnaya koʻchalari bilan chegaralangan maydonda 15-sonli maktab joylashgan. Bugungi kunda bu maktab Sovet Ittifoqining Besh nafar Qahramoni nomini olgan. Gap shundaki, bu maktabda Vladimir Timoshchuk, Yevgeniy Poltavskiy, Saveliy Nosov, Viktor Yashin va Vasiliy Shelestlar oʻqishgan, ular Buyuk Vatan urushi frontlarida SSSR Qahramonlari boʻlishgan. Oxirgi ikki nafarining nomlari Xabarovsk koʻchalari nomlari sifatida abadiylashtirilgan. Ulardan biri - Shelestdir.

Dastlab ushbu koʻcha norasmiy ravishda Bolshaya deb nomlangan, chunki u Bolshaya koʻchasining mantiqiy davomi boʻlgan. 1951 yilda ikkita avtomagistralni – Voronej va Tixookeanskoe bilan bogʻlaydigan koʻchaga Tixonov nomi berilgan: yozuvchi va shoir Nikolay Semyonovich Tixonov sharafiga. Oʻtgan asrning 40-yillarida u ikki marta Stalin mukofoti laureati boʻlgan, shuningdek Sovet tinchlikni muhofaza qilish qoʻmitasini boshqargan.

1957 yilning 25 oktyabrida Tixonov Magistralnaya deb qayta nomlandi. Yangi nom oʻzini toʻliq oqladi: koʻcha katta boʻlmasa-da, u ikkita tumanni – Kirov va Jeleznodorojniy tumanlarini birlashtiradi va torligiga qaramasdan, tranzit transporti koʻrinishida ogʻir nagruzkani koʻtaradi.

Buyuk Vatan urushidagi Gʻalabaning 30 yilligi arafasida, Xabarovsk viloyat xalq deputatlari Kengashi 1975 yilning 24 aprelidagi 304-sonli qarori bilan Magistralnaya nomi Shelestga - Sovet Ittifoqi Qahramoni Vasiliy Galaktionovich Shelest sharafiga oʻzgartirildi.

Vasiliy Shelest 1923 yilning 3 iyulida Amur viloyati, Orlovka qishlogʻida tugʻilgan. Bola yetti yoshga toʻlib, maktabga borish vaqti kelganida, uning oilasi Xabarovskga koʻchib oʻtadi. Uning otasi shunchaki kollektivlashtirish bilan kelishmasdan, shaharga koʻchib oʻtgan degan taxminlar mavjud.

Ular shaharning ishchilar yashaydigan chekka qismida yashashlariga toʻgʻri keladi – temiryoʻl vokzali oʻsha paytda aynan shunday boʻlgan. Turmushning ogʻirligiga qaramasdan, yigit san’atga va yuksaklikka intilar edi: Vasiliy skripka chalar va aeroklubga qatnar edi. Ehtimol, bunga maktab oʻz hissasini qoʻshgan boʻlishi mumkin: u 1936 yilda qurilgan boʻlib, rangsiz xususiy sektor va kazarmalar oʻrtasida yangi toʻrt qavatli bino haqiqiy saroyga oʻxshardi. Bundan tashqari, maktabga mukammal oʻqituvchilar tarkibi tanlab olingan boʻlib, ular tufayli "oʻn beshinchi" da koʻplab toʻgaraklar mavjud edi.

Bugungi kunda uning old tomoniga Shelestga bagʻishlangan yodgorlik lavhasi oʻrnatilgan. Vasiliy Shelest atigi yetti sinfni tugatdi va fabrika bilim yurtida ("qirgʻovul" deb atalalar edi) ta’lim oldi, undan keyin u "Daldizel" zavodiga tokar sifatida ishga kirdi.

Urush boshlangan zahoti Vasiliy frontga koʻngilli sifatida yozildi. U Xabarovsk pulemyot va minomyot bilim yirtiga oʻqishga qabul qilinadi, u yerda yosh askar uchun tezlashtirilgan 4 oylik kursni tugatadi va kichik leytenant unvoniga sazovor boʻlib, 1942 yilda frontga joʻnaydi, u yerda 53-gvardiya fastovka tank brigadasi, motorli miltiq batalyonining pulemyot vzvodiga qoʻmondonlik qiladi. Yosh qoʻmondon oʻz batalyoni bilan Stalingrad, Kurskni kesib oʻtadi, 1943 yilda esa Ukrainani ozod qilish uchun janglarda faol qatnashadi.

Oʻsha paytda Dnepr yarim million sovet askarlari uchun soʻnggi chegaraga aylandi va umuman, har uchinchi askar Ukrainani ozod qilish paytida vafot etdi. 20 yoshli Vasiliy Shelest bu yerda soʻnggi jangini oʻtkazadi.

Bu Kiev viloyati, Grigorovka qishlogʻini ozod qilish paytida yuz beradi. Bir oy davomida brigada Dneprni kechib oʻtib, hujum qilmoqda edi. Yoʻqotilgan pozitsiyalarini qaytarib olishga urinayotgan fashistlar kuniga bir necha marta qarshi hujumlar uyushtirishar, ularga Vasiliy Shelestning vzvodi tomonidan munosib qarshilik koʻrsatilardi.

1943 yilning 3 oktyabrida dushmanning navbatdagi hujumlariga qarshilik koʻrsatish paytida, dushman artilleriyasi Vasiliyning raschyotini qamrab oldi: minalar birin ketin yonma-yon portlay boshladi. Oʻz oʻrnini oʻzgartirishga ulgurolmagan Shelest yonginasida portlagan minaning parchalari tufayli halok boʻldi. Oʻsha paytda u 20 yoshda edi. Uni oʻzi himoya qilgan qishloqdagi birodarlik qabristoniga dafn etishadi. Guvohlarning soʻzlariga koʻra, uning yoniga skripka qoʻyilgan, u bu skripkadan hatto frontda ham ajralmagan.

Boʻlajak Sovet Ittifoqi Qahramoni yosh Vasiliy Shelest va uning nomidagi koʻchadagi Xabarovsk tumani chegaralarining belgisi. Rasm: ochiq manbalar, Aleksey Yelash.