Намуд ба кӯчаи Кубяк. Сурат: Алексей Сахно.

Проект реализуется при поддержке Фонда президентских грантов

Кӯчаи Кубяк дар ноҳияи Индустриалнияи Хабаровск – на он қадар калон, вале зич сохта шудааст ва дар байни сокинони Хабаровск аз сабаби дар он ҷо беморхонаи клиникии минтақавии психиатрӣ ҷойгир шуданаш, машҳур аст. Кубякро ду роҳи нақлиётӣ пайваст мекунад, ки аз ҷануби шаҳр то қисми марказии он – кӯчаҳои Павел Леонтевич Морозов ва Краснореченская мегузарад.

Оиди дурустии таллафузҳо айни ҳол нусхабадалҳо вуҷуд доранд – КубЯка ё КубякА? Аммо варианти дуввум дар нутқи гуфтугӯӣ, кайҳо ва устувор ҷо гирифтааст.

То 10 октябри соли 1967 ин кӯча Разделная ном дошт, аммо ба ифтихори Николай Афанасевич Кубяк номгузорӣ шуд. Ӯ, чунон ки бисёриҳо фикр мекунанд, дар навбати худ, ба ҳеҷ ваҷҳ бо асаб ва беморони рӯҳӣ алоқаманд нест.

Николай Кубяк (солҳои зиндагӣ: 1881 – 1937) – пешвои ҳизбӣ, дар солҳои 20-уми асри гузашта, яъне аниқтараш солҳои 1922-1927 котиби бюрои Комитети Марказии Шарқи Дури РКП (б) буд. Пас аз се инқилобро паси сар кардан ва таҷрибаи бойи ҳаётӣ ва ҳизбӣ ба даст овардан, ӯро барои барқарор кардани иқтисодиёти миллӣ ба Шарқи Дур фиристоданд.

Дар ин ҷо ӯ бисер ба кишвар сафар мекард, бо одамон мулоқот мекард, масъалаҳои онҳоро ҳал мекард. Пас аз чанд соли кор дар Шарқи Дур, Кубяк котиби Кумитаи марказии ҳизб интихоб шуд, ба ҳайси Комиссари халқии кишоварзии Ҷумҳурии Федеративӣ Сотсиалистии Шӯравии Россия кор кард.

Пеш аз Кубяк ба Шарқи Дур расиданаш, ӯ фаъолона ба ҳизби ҳоким кӯмак мекард: Ленинро ба Финландия мефиристод; якчоя бо Орджоникидзе, Микоян, Киров ва Крупская ба мукобили Зиновев “накша” мекашиданд. Инчунин, дар тӯли солҳои кор дар Ленинград, Николай Кубяк бо он ба хотир мондааст, ки 23 октябри соли 1927, ҳангоми ҷаласаи якҷояи Пленуми КМ ва Комиссияи марказии назоратии ВКП (б), вақте ки Леон Тротский аз Кумитаи Марказӣ хориҷ карда шуд ва вақте ки Тротский дар паси минбар меистод, ӯ ба вай стаканро ғурондааст.

Аммо, ҳамаи ин ӯро аз мошини даҳшатбори репрессия наҷот надод: тобистони соли 1937 Николай Кубяк ғайричашмдошт ҳабс шуд, зеро замоне ӯ бо Григорий Зиновев дӯстӣ дошт ва ҷонибдори ӯ буд. 27 ноябри ҳамон сол, дар ҳамон рӯзе, ки ҳукм бароварда шуд, Кубякро парронданд, гарчанде ки ҳанӯз моҳи декабри соли 1925, ақибгузарӣ кор карда, ӯ дар Съезди ХIV-уми Умумииттифоқӣ-коммунистии болшевикон зидди сарпарасти худ Зиновев баромад карда буд.

Бо вуҷуди ин, дурустараш пас аз барқарорсозӣ соли 1956, як кӯча дар Хабаровск ба номи ӯ гузошта шуд – яке аз се дар ИҶСШ. Кӯчаи Кубяк инчунин дар Брянск ва Калуга вуҷуд дорад. Дар ҳамин шаҳрҳо пайкари Кубяк ҳаст. Дар Хабаровск, танҳо лавҳаи ёдгорӣ дар рӯйи яке аз биноҳои панҷошёнаи шафати Краснореченская гузошта шудааст.

Аввалин микрорайони сохтмони маҷмӯъавии типи панелии иборат аз панҷошёнаҳои маъмулии “хрушевкаҳо” дар кӯчаи Кубяк дар Хабаровск пайдо шудааст. Дар наздикии он Институти давлатии санъат ва фарҳанги Хабаровск ҷойгир буд (ва ҳоло ҳам ҷойгир аст) – барои донишҷӯён ва муаллимони он (ба ин ҷо барои таҳсил аз тамоми Шарқи Дур меомаданд) хобгоҳҳо, манзилҳои бароҳат, мағозаҳо ва дигар дастовардҳои Шӯравӣ лозим буданд. Ҳамин тавр, дар шаҳр якум микрорайони муосири маҷмӯъавӣ пайдо шуд (бо микрорайони Якум аралаш накунем, ки сохтмони он ҳам, ҳамон солҳо бо як истгоҳи трамвай ба маркази шаҳр наздиктар анҷом дода шудааст!).

Николай Кубяк. Сурат: манбаъҳои кушод, ёдгориҳои вилояти Хабаровск.

Шояд машҳуртарин муассисае, ки дар кӯчаи Кубяк ҷойгир аст, беморхонаи минтақавии клиникавию-психиатрӣ бошад, ки таърихи он аз соли 1923 оғоз ёфтааст. Тавре ки шумо аллакай фаҳмидед, Кубяк бо ӯ ҳеҷ аҳмият надорад, гарчанде ки мардуми оддӣ дар бораи беморхона ба ғайр аз “кубячка” ном намегиранд. Беморхона номи ГАлантро дорад (ба мисли мошини машҳури ҷопонии Митсубиси Галант дар солҳои 90-ум) – ба ифтихори Иван Борисович ГАлант, ки муассисаи тиббиро аз соли 1935 то 1937 сол сарварӣ мекард ва дар ин муддат ҳам барои беморхона ва ҳам барои рушди психиатрия корҳои зиёдеро дар Шарқи Дур анҷом додааст.

Боз як далели ҷолиби марбут ба кӯчаи Кубяк. Дар он солҳо, вақте ки ин кӯча Разделная ном дошт, лагери зиндони транзитӣ дар ин ҷо ҷойгир буд, ки қариб ҳамаи марҳиларо ба Колима фиристодашудагон аз он мегузаштанд. Дар байни маҳкумшудагон Осип Манделштам ҳам буд, ки ба Колима нарасид ва дар канори Владивосток 27 декабри соли 1938 вафот кард. Сабаби ҳабс шеъри ӯ буд "Мо ватанро эҳсос накарда зиндагӣ мекунем...", ки соли 1933 навишта шудааст, ки дар он ӯ Сталинро ба ин маънои аслӣ тамасхур карда, ба худ ҳукми қатл имзо кардааст:

Мо дар худ ҳисси ватанро ҳис накарда зиндагӣ мекунем. Суханронии мо аз даҳ қадам ҳам ба гӯш намерасанд ва дар ҷое, ки барои ним сӯҳбат кифоя аст, онҳо баландкӯҳи Кремлро ба ёд меоранд.

Ангуштони чарбдори ӯ, ба мисли кирмҳо, фарбеҳ ҳастанд, калимаҳо бошанд, ба монанди вазнҳои пуд, дурустанд, Мӯйлабҳои тараканмонанд механданд ва пойафзолҳои ӯ медурахшанд.

Имрӯзҳо ходимони ҷамъиятӣ пешниҳод мекунанд, ки хати 3-юми Путевойро дар шафати Кубяк иваз кунанд, ки аз онҳо ба платформаҳои роҳи оҳан ба вагонҳои "Столипин", ба кӯчаи Манделштам, этапҳоро бор мекарданд. Аммо ин идея аз тарафи ҳокимияти шаҳрӣ дастгирии худро наёфт.

Кӯчаи Кубяк дар Харитаи Google

Галереяи "Садои кӯчаҳо"