Kubyak koʻchasining koʻrinishi. Rasm: Aleksey Saxno.

Проект реализуется при поддержке Фонда президентских грантов

Xabarovsk shahrining Sanoat okrugidagi Kubyak koʻchasi kichik, ammo zich qurilgan va Xabarovsk aholisi orasida juda mashhur, chunki bu koʻchada hududiy klinik psixiatriya kasalxonasi joylashgan. Kubyak koʻchasi shaharning janubidan uning markaziy qismigacha - Pavel Leontyevich Morozov va Krasnorechenskaya koʻchalari boʻylab harakatlanadigan ikkita asosiy transport yoʻlini birlashtiradi.

Toʻgʻri talaffuzga kelsak, hozirgacha kelishmovchiliklar mavjud - KubYAk mi yoki KubyakA mi? Garchi ikkinchi variant ogʻzaki nutqda uzoq va mustahkam ildiz otgan boʻlsa ham.

1967 yilning 10 oktyabrigacha ushbu koʻcha Razdelnaya deb nomlangan, ammo Nikolay Afanasyevich Kubyak sharafiga oʻzgartirilgan. Uning, oʻz navbatida, koʻpchilik oʻylaganidek, nevralgiya va ruhiy kasalliklarga hech qanday aloqasi yoʻq.

Nikolay Kubyak (hayot yillari: 1881 – 1937) – partiya rahbari, oʻtgan asrning 20-yillarida, ya’ni 1922 – 1927 yillarda u RKP (b) Markaziy qoʻmitasi Uzoq Sharq byurosining kotibi boʻlgan. Uch inqilobni boshdan kechirgan va boy hayotiy va partiyaviy tajribaga ega boʻlgani holda, u milliy iqtisodiyotni tiklash uchun Uzoq Sharqqa joʻnatiladi.

Bu yerda u oʻlka boʻylab juda koʻp sayohat qiladi, odamlar bilan suhbatlashadi, ularning muammolarini hal qiladi. Uzoq Sharqdagi bir necha yillik faoliyatidan soʻng Kubyak partiya Markaziy qoʻmitasining kotibi etib saylanadi, RSFSR Qishloq xoʻjaligi xalq komissari boʻlib ishlaydi.

Kubyak Uzoq Sharqqa joʻnashidan oldin, hukmron partiyaga faol yordam beradi: Leninni Finlyandiyaga olib boradi; Orjonikidze, Mikoyan, Kirov va Krupskaya bilan birgalikda u Zinovyevga qarshi "fitna tuzadi". Shuningdek, Nikolay Kubyak Leningradda ishlagan yillarida 1927 yilning 23 oktyabrida Markaziy Qoʻmita Plenumi va VKP(b) Markaziy Nazorat Komissiyasining qoʻshma majlisi paytida, Markaziy qoʻmitadan Leon Trotskiy soʻzga chiqqan paytida minbar ortida turgan Trotskiyga stakan otib yuborganligi bilan esda qoladi.

Biroq, bularning barchasi uni dahshatli repressiya mashinasidan qutqara olmadi: 1937 yilning yozida Nikolay Kubyak kutilmaganda hibsga olinadi, chunki u bir vaqtlar Grigoriy Zinovyevning doʻsti va uning homiysi boʻlgan. Xuddi shu yilning 27-noyabrida, hukm chiqarilgan kuni, Kubyak 1925 yilning dekabrida u jonini jabborga berib ishlagan holda, Butunittifoq bolsheviklar kommunistik partiyasining XIV syezdida oʻz homiysi Zinovyevga qarshi nutq soʻzlagan boʻlsada, otib tashlanadi.

Shunga qaramasdan, aniqrogʻi 1956 yilda reabilitatsiya qilinganidan soʻng Xabarovskdagi koʻchaga uning nomi beriladi - bu SSSRdagi uchta koʻchadan biridir. Kubyak koʻchasi, shuningdek, Bryansk va Kaluga shaharlarida ham mavjud. Bu shaharlarda Kubyak xotiasiga qoʻyilgan yodgorliklar ham mavjud. Xabarovskda Krasnorechenskaya bilan tutash besh qavatli binolardan birining old tomonida yodgorlik taxtasi oʻrnatib, oʻrab qoʻyilgan.

Kubyak koʻchasida Xabarovskdagi namunaviy besh qavatli panel binolardan tashkil topgan birinchi kompleks mikrorayon – "Xrushchyov" paydo boʻldi. Uning yonida Xabarovsk davlat san’at va madaniyat instituti (XGIIiK) joylashgan edi (va hozir ham mavjud) - uning talabalari va oʻqituvchilari uchun (va ular bu yerga Uzoq Sharqning hamma joylaridan tahsil olish uchun kelishgan) yotoqxonalar, shinam kvartiralar, doʻkonlar va Sovet hayotining boshqa yutuqlari bor edi. Shunday qilib, shaharda ana shunday murakkab rivojlanishning birinchi mikrorayoni paydo boʻldi (qurilishi oʻsha yillarda shahar markaziga bir tramvay bekati yaqinroqda amalga oshirilgan Birinchi mikrorayon bilan adashtirmaslik kerak!).

Nikolay Kubyak. Rasm: Ochiq manbalar, Xabarovsk oʻlkasining arxivlari.

Ehtimol, Kubyak koʻchasida joylashgan eng taniqli muassasa - bu viloyat klinik psixiatriya kasalxonasidir, uning tarixi 1923 yilda boshlangan. Allaqachon tushunganingizdek, Kubyakning u bilan hech qanday aloqasi yoʻq, garchi oddiy odamlar kasalxona haqida "kubyachka" dan boshqacha gapirmasalar ham. Kasalxonaga Gallant nomini olgan (90-yillarda mashhur boʻlgan Yaponiyaning Mitsubishi Galant avtomobili singari) - bu nom 1935 yildan 1937 yilgacha tibbiyot muassasasini boshqargan va shu vaqt ichida kasalxona uchun ham, Uzoq Sharqdagi psixiatriya rivojlanishi uchun ham koʻp ish qilgan Ivan Borisovich Gallant sharafiga berilgan.

Kubyak koʻchasi bilan bogʻliq yana bir qiziqarli fakt mavjud. Koʻcha Razdelnaya deb nomlangan yillarida, bu yerda tranzit qamoqxonaning lageri joylashgan boʻlib, u orqali Kolimaga yuboriladigan deyarli barcha bosqichlar oʻtgan. Mahbuslar orasida Kolimaga yetib bormagan va 1938 yilning 27 dekabrida Vladivostokning chekkasida vafot etgan Osip Mandelstam ham bor. Uning hibsga olinishiga 1933 yilda yozilgan "Biz mamlakatni his qilmasdan yashayapmiz..." she’ri sabab boʻlib, unda u Stalinni masxara qilgan va shu bilan oʻz oʻlimi toʻgʻrisidagi buyruqqa imzo chekkan:

Biz yashayapmiz, oʻz mamlakatimizni sezmayapmiz, Bizning gaplarimiz oʻn qadam naridan eshitilmaydi, aslida bunga yarim qadam ham yetarli boʻlgan joyda, Ular Kreml togʻlarini eslashadi.

Uning qalin barmoqlari, qurtlarga oʻxshab, semiz, soʻzlari, pud ogʻirliklari kabi, haqiqatdir, suvaraklar uning moʻyloviga kulishadi, qoʻnjlari yaraqlaydi.

Bugungi kunda ijtimoiy faollar Kubyakka tutashgan, "Stolipin" vagonlariga yuk ortiladigan temir yoʻl platformalariga olib boradigan 3-Putyevoy tor koʻchasini Mandelstam koʻchasi deb nomlashni taklif qilishmoqda. Biroq, hozircha ushbu gʻoya shahar hukumati tomonidan qoʻllab-quvvatlanmadi.

Kubyak koʻchasi on the Google's Map

"Streets' Voice" Gallery