Намуд ба кӯчаи Фоломеев. Сурат: Алексей Сахно.

Проект реализуется при поддержке Фонда президентских грантов

Дмитрий Сергеевич Фоломеев шаҳрванди Хабаровск ва ҳатто Шарқи Дур нест. Вай 5 (18) сентябри соли 1913 дар вилояти Рязан таваллуд шудааст. Падару модараш деҳқонони оддӣ буданд, падари ӯ вақте ки ӯ 10-сола буд вафот кард, бинобар ин вай маълумоти нопурра гирифт ва дар синни 14-солагӣ ба кор шурӯъ кард.

Дере нагузашта, Фоломеев ба Москва кӯчид ва дар он ҷо Академияи ҳарбии ба номи Фрунзеро сохт, курсҳои механизаторонро хатм кард. Вақте ки дар бораи Комсомолски лаби Амур шунид, қарор дод, ки ба соҳили Амур равад. Аммо то он ҷо нарасид — вай дар Хабаровск монд, ба завод ба кор рафт ва дар он ҷо зуд экспедитори шӯъбаи нақлиёт шуд. Соли 1934 корашро барои ду соли хизмат дар артиш қатъ кард ва пас аз он Дмитрий Сергеевич ба Хабаровск баргашт.

Вақте ки Ҷанги Бузурги Ватанӣ оғоз ёфт, Фоломеев хоҳиш кард, ки ба фронт равад. Ӯро ба курси якмоҳаи тайёрии танкчиён фиристоданд. Аллакай дар моҳи августи соли 1941, Фоломеев дар фронт ба ҳайси фармондеҳи взводи танкӣ таъин шуд.

Вақти ҳавои гарм буд: ҷанг пас аз ҷанг, ақибнишинӣ, талафоти вазнин. Экипажи Фоломеев дар танки Т-70 дар набардҳои мудофиавӣ дар наздикии Мтсенск ва Орел ширкат меварзад. Пас аз он ҷанги машҳур ва хунин барои Москва, ки дар он ҷо Фоломеев маҷрӯҳ шуд ва ба беморхона фиристода шуд. Баъд аз сиҳат шудан ӯ курсҳои бронетанкҳои ҳайати фармондеҳиро хатм мекунад. Ҳарчанд «омӯзиш» Ленинград ном дошт, аммо он дар эвакуатсия дар Магнитогорск (вилояти Челябинск). Пас аз он кӯчидан ба Нижний Тагил ва омӯзиши нав ба мошини муосири Т-34.

Дар моҳи августи соли 1942, Дмитрий Сергеевич ба фронт бармегардад ва дар аввалин ҷанг, танкӣ ӯ ҳангоми амалиёти Козелск тирборон мешавад. Экипаж маҷубр шуд дар давоми 40 дақиқа мошинро дар зери оташи душман таъмир кунад. Фоломеев боз маҷрӯҳ шуд, аммо фармонашро идома дод. Барои ин амалиёт ӯ аввалин ҷоизаи худ — медали «Барои шуҷоат»-ро гирифт.

То моҳи январи соли 1943, ба бригадаи танкчиён истироҳат дода шуд, онҳо ба резерви Ситоди Сарфармондеҳи Олӣ бурда шуданд. 13 январ дар Фронти Воронеж амалиёти Острогож-Россошанск оғоз ёфт. Танки Фоломеев ҳамроҳ бо дигарон деҳа пас аз деҳа озод карда ва сипас боз якбора ногаҳон шаҳри Россошро гирифт. Бо пайдоиши ғайричашмдошти худ, танкчиён ҷони 15 кӯдаконро наҷот доданд. Гап дар он аст, ки фашистон ақибнишинӣ карда, нақша доштанд, ки онҳоро дар таҳхонаи яке аз хонаҳо зинда сӯзонанд. Онҳо ҳатто коҳ тайёр мекарданд ... Ҳоло дар ин шаҳрак кӯчаи ба номи Фоломеев низ ҳаст.

Пас аз баланд баромадан боз афтидан буд: дар назди колхози «Красний молот» танки Фоломеев дар ҷарии барфпӯш дармонд. Ҳангоми ҷустуҷӯи чӯбҳо, ҳангоми кофтани замин, торик шуд, қувваҳои асосӣ пеш рафтанд. Аз ҷарӣ баромада, экипаж аз паси садои тирандозӣ рафт. Тавре ки он вақт ба танкчиён маълум шуд, маҳз ҳамхизматони онҳо меҷангиданд. Вақте ки танк ба деҳаи Михайловка ҳаракат кард — маълум шуд, ки фашистон тирандозӣ намуда, гурехта истодаанд. Экипаж фавран ба ҷанг дохил шуда, муқовимати оташфишони душманро хомӯш кард.

Дар баромад аз Михайловка, танки Фоломеев ягона пули болои дарёи Белаяро баст ва ба берун рафтани фашистон монеъ шуд ва шаш соат мудофиаро дар даст нигоҳ дошт. Танкчиён инчунин 22 сарбозон ва афсаронро ва ҳуҷҷатҳои муҳимро аз автобуси ситоди дивизияи 156-уми алпии италиявӣ ва баталиони 3-юми полки 15-уми полиси олмонӣ, ки вазифаи асосии онҳо мубориза бо партизанҳо буд, дастгир карданд. Дар моҳи январи соли 1946, ин ҳуҷҷатҳо, яъне рӯйхати номи садҳо нафар ғайринизомии (аз ҷумла кӯдакон) аз трарафи фашистон тирандоз шуда, ҳангоми озмоишҳои Нюрнберг истифода шуданд.

Воқеан, Фоломеев дар тактикаи худ на як бору ду бор «усули Гастелло»-ро истифода бурдааст — вай танки душманро ба паҳлӯ задааст. Дар «тридтсатчетвёрка», ки нисбат ба мошинҳои олмонӣ вазнинтар буд, ин мувофиқи мақсад буд.

Пас аз ду рӯз, ҷанги нав барои деҳаи Татарино, ки дар он танки Дмитрий Сергеевич аллакай комилан зада тирандоз шуд. Дар мошини беқаракат танкчиён маҷбур буданд, ки ҳамлаҳои душманро дар тӯли 20 соат то наздик шудани қувваҳои асосӣ боздоранд. Натиҷа аҷиб буд: 4 танки душман, 4 мотосикл, 2 ошхонаи саҳроӣ, 4 таппончаи зиддитанкӣ, 15 мошин, 8 пулемёт ва то 100 сарбозу афсарро ноком карданд. Лекин ба танкчиёни шӯравӣ низ таъсир кард: Пойҳои Фоломеев ях карда ва ӯ дубора ба беморхона фаромад ва дар он ҷо ӯ оиди гирифтани унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ бо ордени Ленин ва медали Ситораи тилло, инчунин рутбаи навбатии ҳарбӣ лейтенанти калон, бохабар шуд. Ин ҳодиса 21 апрели соли 1945 руҳ дода буд.

Баъд аз ба охир расидани ҷанг, танкчии-қаҳрамон хизмати худро дар шӯъбаи сохтмони-ҳарбӣ дар деҳаи Домодедови вилояти Москва идома дод. Аммо моҳи майи соли 1954, таъсири захмҳои ҷангӣ аз худ нишон доданд: аз сабаби бад шудани вазъи саломатӣ, ӯ маҷбур буд, ки хизматро тарк кунад ва пас аз ду моҳ — 4 июл, Фоломеев вафот кард.

24 апрели соли 1975, ба ифтихори 30-солагии Ғалабаи бузург, бо қарори кумитаи иҷроияи Шӯрои вакилони халқии вилояти Хабаровск «барои абадӣ гардонидани хотираи Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ Дмитрий Сергеевич Фоломеев, номи кӯчаи Тупиковая ба кӯчаи ба номи Фоломеев иваз карда шуд».

Дмитрий Фоломеев, сурат аз манбаъҳои кушода.

Кӯчаи Фоломеев дар Харитаи Google

Галереяи "Садои кӯчаҳо"